TİROİD HASTALIKLARI
Tiroid hastalıkları ülkemizde oldukça sık görülen hastalıklar grubunun başlarında gelmektedir. Halen, bütün dünyada 200 milyondan az olmayan bir guatr hastası topluluğu vardır. Guatr, sadece boyun estetiği ile ilgili bir sorun olmayıp
- hipotiroidi,
- hipertiroidi,
- tiroid kanseri,
- tiroidit (tiroid iltihabı)
Çevresel faktörlerin başta geleni iyod eksikliğidir
İyod eksikliği, abartılmış bir etiyolojik sebep değildir. Su kaynaklarında ve toprağında iyod eksikliği bulunan coğrafi bölgelerde guatr sıklığının arttığı doğrulanmış bir gözlemdir. Bunun aksine, iyod alımına katkı (süplementasyon) yapılan bölgelerde, guatr sıklığı keskin bir düşüş gösterir. Serum tiroid hormonları ile TSH arasında ters ilişki vardır; serum tiroid hormonlarındaki çok küçük değişiklikler bile TSH’de büyük oynamalara yol açar.
TİROİD HASTALIKLARINDA GÖRÜLEN SEMTOMLAR:
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Unutkanlık
- Üşüme
- Kabızlık ya da ishal
- Ses kabalaşması
- Sinirlilik
- Çarpıntı
- Terleme
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Kas sertliği, kas ağrıları
- Hızlı büyüyen boyun kitlesi
- Bası ve invazyon semptomları(yutma güçlüğü, ses kısıklığı, nefes darlığı)
HİPOTİROİDİ:
Hipotiroidi ,doku düzeyinde tiroid hormonu yetersizliği veya nadiren etkisizliği sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Hipotiroidi ve subklinik hipotiroidiye sık rastlanır. Yaşlanma ile ve kadın cinsiyetinde sıklığı yükselir. Primer hipotiroidinin en sık nedenleri: süregen otoimmün tiroidit (Hashimoto tiroiditi), tiroidektomi veya radyoaktif iyot tedavisi sonrası, ilaçlar.
KLİNİK TANI:
Halsizlik, yorgunluk, kilo alma, unutkanlık, konsantrasyon zorluğu, cilt kuruluğu, saçlarda dökülme, üşüme, kabızlık, seste kabalaşma, düzensiz ve yoğun adet kanamaları, infertilite(kısırlık), kas sertliği, kas ağrıları, karpal tünel sendromu, depresyon, demans görülebilir. Kuru, soluk cilt, seyrek kaba saçlar, boğuk kaba ses, bradikardi, refleks gevşemesinde yavaşlama, miksödem (gode bırakmayan), karpal tünel sendromu, guatr tespit edilebilir.
TEDAVİ TAKİBİ:
Günlük önerilen doza ulaştıktan sonra, dozun uygun olup olmadığının değerlendirilmesi için, TSH düzeyine bakılmalıdır.
HİPERTİROİDİ:
Hipertiroidizm tanısı anamnez ve etraflı bir fizik muayene ile başlar. Anamnez sonrası, hipertiroidi düşündüren bulgu ve belirtiler (halsizlik, sinirlilik, çarpıntı, kilo kaybı, nefes darlığı, sıcağa tahammülsüzlük, iştah artışı, oligomenore(adet düzensizliği/azlığı), terleme, yumuşak dışkılama veya diyare, göz belirtileri ile başvuran bir hastada, tanıyı kesinleştirmek için ilk yapılacak laboratuar testi TSH ve sT4 olmalıdır.
Graves hastalığına bağlı hipertiroidi tedavisinde:
- antitiroid ilaç (ATİ)
- radyoaktif iyot (RAI-131)
- ve cerrahi seçenekleri söz konusudur.
Burada unutulmaması gereken husus; her tedavi seçeneğinin olumlu ve olumsuz yanları vardır. Hiçbiri ideal bir tedavi yöntemi olarak kabul edilemez. Bu yöntemler her hasta için öznel olarak değerlendirilmeli ve daha sonra uygulanmalıdır.
Tedavi yolları hastaya ayrıntılı olarak anlatılmalı, olumlu ve olumsuz yönleri tüm yönleri ile anlatılmalı ve bu seçimde onayı alınmalıdır.
Antitiroid İlaç TEDAVİSİ:
ATİ olarak metimazol, özel durumlarda propiltiyourasil kullanılmalıdır. Ancak bu tedavilerin kendilerine özgü ilaç yan etkileri mevcut olup sıkı takip ve tedavi uygulanmalı mümkün olan en kısa zamanda sonlandırılmalıdır. Hipotiroidide olduğu gibi ömür boyu tedavi ilaç ile hipertiroidide bir seçenek değildir. ATİ, primer tedavi olarak uzun süreli (1–1.5 yıl) kullanılabildiği gibi, ablatif tedaviye hazırlık döneminde, geçici olarak da kullanılabilir.
RAI-131(RADYOAKTİF İYOD ) Uygulaması:
Genellikle ayaktan, bazı şartlarda (yaşlı, kardiyovasküler hastalıkları olanlar) yatırılarak yapılabilir. RAI-131 tedavisini takiben, 3–4 gün içerisinde boyunda ağrı ve şişlik ile birlikte akut tiroidit gelişebilir. ATİ, RAI tedavisinden en az 5 gün önce, ilacın kesilmesinin riskli olduğu vakalarda ise 48 saat öncesinden kesilmelidir. Genç yaş hipertiroidisinin tedavisinde RAI-131 veya cerrahi seçimi, hasta ve hekimin birlikte alacağı karar olmalıdır.
Gebelik ve emzirme dönemi, RAI-131 uygulama için mutlak kontrendikasyon teşkil eder.
Cerrahi Tedavi:
Hipertiroidi (Graves) tedavisinde ablatif tedavi kararı verildikten sonra RAI-131 ve cerrahi arasında bir seçim yapılır.
Büyük ve/veya göğüs kafesine doğru büyüme, bası belirtisi, nodül varlığı, nodülde kanser kuşkusu, ATİ yan etkisi, ATİ tedavisinin yetersiz kaldığı veya kullanılamadığı gebelik hipertiroidisi, RAI-131 tedavisini reddetme cerrahi seçimi seçenek haline getirir.
İster HİPERTİROİDİ, ister HİPOTİROİDİ olsun her iki hastalık da mutlaka tedavi edilmesi gereken hastalıklardır. Tedavi ve takibin olmadığı hastalıklarda metobolizmanın bozulması ile tüm organlara etki edecek hasarların meydana gelmesi kaçınılmazdır.